Konsumenci co raz częściej kwestionują uczciwość i zgodność z prawem UE klauzul zmiennego oprocentowania w umowach kredytu opartych o wskaźnik WIBOR.
W związku z jedną ze spraw sądowych, w której zakwestionowano wskaźnik WIBOR, w dniu 3 lipca 2024 r. do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wpłynęły cztery pytania prejudycjalne Sądu Okręgowego w Częstochowie.
Pytania Sądu Okręgowego w Częstochowie (w sprawie o sygn. akt I C 1226/23) dotyczą wskaźnika WIBOR i jego zastosowania w umowach kredytowych w kontekście przepisów Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dyrektywa).
Upraszczając prawniczy język, pytania Sądu można sprowadzić do następujących zagadnień: Czy przepisy Dyrektywy dotyczące nieuczciwych warunków umownych pozwalają na ocenę postanowień umowy kredytu opartych na zmiennej stopie procentowej opartej na wskaźniku WIBOR, zgodnie z przepisami prawa polskiego
- (Pytanie 1)?
Czy można rozważać zgodność z Dyrektywą o nieuczciwych warunkach umownych postanowień kredytu opartych na zmiennej stopie procentowej WIBOR, jeśli stanowią one główny przedmiot umowy - (Pytanie 2)?
Czy postanowienia umowy kredytu oparte na wskaźniku WIBOR mogą zakłócać równowagę stron na niekorzyść konsumenta, jeżeli ten nie został właściwie poinformowany o ryzykach zmiennej stopy procentowej, zwłaszcza o metodzie ustalania WIBOR-u i nierównomiernym podziale ryzyka(Pytanie 3)? - Jakie będą skutki uznania klauzul dotyczących zmiennego oprocentowania WIBOR za nieuczciwe? Czy w przypadku wyeliminowania WIBOR-u kredyt powinien być spłacany według stałej stopy procentowej (wynikającej z marży), czy też umowa kredytu powinna zostać unieważniona
- (Pytanie 4)?
Czy WIBOR w TSUE spowoduje falę pozwów przeciwko bankom?
Dotychczasowe bogate orzecznictwo TSUE daje nadzieję, że WIBOR zostanie skutecznie zakwestionowany.
Jako przykład można wskazać Wyrok TSUE z 13 lipca 2023 roku w sprawie C-265/22. Wyrok ten dotyczy problematyki stosowania zmiennego oprocentowania opartego na wskaźniku referencyjnym – IRPH w Hiszpanii – w umowach kredytowych. TSUE uznał, że banki mają obowiązek dostatecznie informować konsumentów o mechanizmie ustalania wskaźnika oprocentowania zmiennego i jego potencjalnych skutkach finansowych dla kredytobiorcy. Wyrok podkreśla, że kluczowe jest zapewnienie transparentności, tak aby przeciętny konsument mógł zrozumieć sposób obliczania oprocentowania i ocenić jego wpływ na swoje zobowiązania finansowe.
Choć sprawa dotyczyła hiszpańskiego rynku finansowego, jej znaczenie jest szerokie – szczególnie w kontekście polskich kredytów opartych na zmiennym oprocentowaniu, takim jak WIBOR.
Wyrok TSUE wyznacza standardy ochrony konsumentów, które mogą wpłynąć na praktykę sądową w sprawach dotyczących kredytów opartych na wskaźnikach takich jak WIBOR, promując większą przejrzystość i rzetelność w informowaniu kredytobiorców