Kredyt bez WIBOR-u
Spis treści:
- Nasza Misja: Twoje Bezpieczeństwo Finansowe
- Dlaczego My?
- Kredyt oraz WIBOR – czym są?
- Polskie Kredyty Mieszkaniowe: Lider Pod Względem Kosztów!
- WIBOR a abuzywność: Czy można go kwestionować?
- Obowiązek informacyjny banku
- Dlaczego WIBOR jest wadliwy?
- WIBOR niezgodny z BMR
- WIBOR – twór sztuczny?!
- Usunięcie wskaźnika WIBOR z umowy, tzw. „odwiborowienie”
- Nieważność umowy kredytu złotowego
- Przykłady ilustrujące problematykę WIBOR
- Posiadasz kredyt w jednym z tych banków?
Nasza Misja: Twoje Bezpieczeństwo Finansowe
W świecie kredytów, gdzie każde słowo w umowie może mieć ogromne znaczenie, ważne jest, aby mieć przy sobie zespół, który nie tylko zna się na rzeczy, ale także potrafi skutecznie bronić Twoich interesów. Jesteśmy tutaj, aby Ci pomóc, korzystając z naszej wiedzy, doświadczenia i niezrównanej skuteczności.
Twoje Korzyści
Nasza pomoc to nie tylko mniejsze raty i zwrot nadpłaconych kwot. To przede wszystkim poczucie bezpieczeństwa i pewność, że masz po swojej stronie doświadczony zespół, który wie, jak walczyć o Twoje prawa.
Co oferujemy?
Bezpłatna Analiza Umowy Kredytowej: Zaczynamy od dokładnej analizy Twojej umowy kredytowej, aby zidentyfikować wszelkie nieprawidłowości i możliwości roszczeń.
Precyzyjne Wyliczenie Należnych Roszczeń: Współpracujemy z doświadczonymi analitykami finansowymi, aby dokładnie obliczyć, ile możesz odzyskać od banku.
Kompleksowe Przygotowanie Dokumentacji: Zajmujemy się wszystkim – od przygotowania pozwu po dalsze pisma procesowe. Możesz być pewny, że nic nie zostanie przeoczone.
Przygotowanie do Rozprawy: Zapewniamy Ci gruntowne przygotowanie do rozprawy, abyś mógł stawić czoła bankowi z pełną pewnością siebie.
Reprezentacja w Postępowaniu Sądowym: Nasza obecność przy Twoim boku trwa aż do uzyskania prawomocnego wyroku. Jeśli zajdzie taka potrzeba, reprezentujemy Cię również w postępowaniu egzekucyjnym.
Dlaczego my?
Doświadczenie i Skuteczność: Nasz zespół ma wieloletnie doświadczenie w analizie i prowadzeniu spraw kredytowych. Pracowaliśmy nad setkami przypadków, co pozwala nam rozumieć, jak działają banki i jakie strategie stosują.
Nieustanny Rozwój: Świat finansów i orzecznictwa ciągle się zmienia. My również. Regularnie aktualizujemy naszą wiedzę i argumentację, dostosowując się do najnowszych trendów i zmian w strategiach banków.
Ekspertyza i Jakość: Nasza rozległa wiedza ekspercka oraz wysoka jakość obsługi wyróżniają nas na tle konkurencji. Przejrzyste zasady rozliczeń z klientami to fundament naszej działalności, dzięki czemu nasi klienci zawsze wiedzą, czego mogą się spodziewać.
Zaufaj Ekspertom
Nie pozwól, aby skomplikowane zapisy umowy kredytowej zdominowały Twoje życie. Zaufaj ekspertom, którzy wiedzą, jak poruszać się w tym skomplikowanym świecie i są gotowi walczyć o Twoje interesy. Skontaktuj się z nami już dziś i zacznijmy wspólnie dążyć do Twojego finansowego bezpieczeństwa. Jesteśmy tutaj, aby Ci pomóc – krok po kroku, od analizy umowy, aż po zwycięstwo w sądzie.
Kredyt oraz WIBOR – czym są?
Kredyty w Polsce w porównaniu do innych krajów europejskich
Zacznijmy od podstaw: czym jest kredyt? Umowa kredytu to umowa, na mocy której bank zobowiązuje się udostępnić kredytobiorcy określoną kwotę pieniędzy na ustalony czas i cel. Kredytobiorca z kolei zobowiązuje się zwrócić pożyczoną kwotę z odsetkami w wyznaczonych terminach oraz zapłacić prowizję za udzielenie kredytu.
Czym jest WIBOR? WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) to wskaźnik referencyjny, który określa oprocentowanie pożyczek na polskim rynku międzybankowym. Jest to średnia arytmetyczna oprocentowania pożyczek deklarowanych przez największe banki w Polsce.
Dlaczego kredyty ze zmienną stopą procentową budzą wątpliwości? Kredyty te oparte są na dwóch składnikach: stałej marży oraz stawce referencyjnej WIBOR (3M i 6M). WIBOR jest ustalany na podstawie deklaracji banków, a nie rzeczywistych transakcji między nimi. Powoduje to, że może być podatny na manipulacje i nie zawsze odzwierciedla rzeczywiste warunki rynkowe.
Dlaczego WIBOR budzi kontrowersje? Obecnie nie dochodzi do realnych transakcji pożyczania środków między bankami, co oznacza, że WIBOR ustalany jest jedynie na podstawie deklaracji banków.
Wpływ WIBOR na kredyty: W przypadku kredytów ze zmiennym oprocentowaniem, wysokość raty kredytu jest aktualizowana co 3 miesiące (dla WIBOR 3M) lub co 6 miesięcy (dla WIBOR 6M). Wzrost WIBOR powoduje wzrost rat kredytowych.
Polskie Kredyty Mieszkaniowe: Lider Pod Względem Kosztów!
Według wyliczeń Europejskiego Banku Centralnego, oprocentowanie nowo udzielanych kredytów mieszkaniowych w Polsce wynosi średnio 7,83%. To najwyższa wartość w całej Unii Europejskiej, co sprawia, że jesteśmy niekwestionowanym liderem pod względem kosztów kredytowych.
Stałe miejsce w czołówce: Polska od dawna utrzymuje się na czołowych pozycjach w zestawieniach EBC. Do niedawna byliśmy na równi z Węgrami, jednak sytuacja zmieniła się po serii obniżek stóp procentowych przeprowadzonych przez Narodowy Bank Węgier.
Źródło obrazka: 300gospodarka.pl
Porównanie z innymi krajami
Polska: 7,83%
Węgry: 6,73%
Rumunia: 6,56%
WIBOR a abuzywność: Czy można go kwestionować?
Klauzule abuzywne – co to takiego?
Klauzule abuzywne to niedozwolone postanowienia umowne, które rażąco naruszają interesy konsumentów i są sprzeczne z dobrymi obyczajami. Są one szczególnie znane z tzw. spraw frankowych, gdzie masowe unieważnienia umów wynikały z takich właśnie klauzul.
Czy WIBOR może być oceniany pod kątem abuzywności?
Zgodnie z art. 385 [1] kodeksu cywilnego, postanowienia umowy z konsumentem, które nie były uzgodnione indywidualnie i które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, mogą być uznane za nieuczciwe. Aby WIBOR mógł być oceniany pod tym kątem, muszą być spełnione następujące warunki:
Status konsumenta: Osoba korzystająca z umowy musi być konsumentem.
Brak indywidualnych uzgodnień: Postanowienie nie może być uzgodnione indywidualnie, tzn. konsument nie miał rzeczywistego wpływu na jego treść.
Przyjęcie ze wzorca umownego: Postanowienie musi pochodzić z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez bank.
Nie dotyczy świadczenia głównego: Postanowienie nie może dotyczyć głównego świadczenia, chyba że jest sformułowane niejednoznacznie.
Sprzeczność z dobrymi obyczajami: Postanowienie musi być sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszać interesy konsumenta.
Niejednoznaczność WIBOR-u
WIBOR określa główne świadczenie w umowie kredytowej, czyli odsetki. Aby móc go ocenić pod kątem abuzywności, musimy wykazać jego niejednoznaczność. Problematyka WIBOR-u jest złożona, ale można argumentować, że postanowienia dotyczące jego ustalania nie są jasne i zrozumiałe dla przeciętnego konsumenta.
Przykłady orzeczeń TSUE
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wielokrotnie podkreślał, że umowy muszą być formułowane w sposób prosty i zrozumiały, aby konsument mógł ocenić konsekwencje ekonomiczne. Przykładowo:
- Wyrok TSUE z 30.04.2014 r., C-26/13: Postanowienia muszą być konstruowane tak, aby przeciętny konsument mógł zrozumieć, jak będzie kształtować się jego zobowiązanie.
- Wyrok TSUE z 9.07.2015 r., C-348/14: Konsument musi mieć możliwość oceny kosztu usługi finansowej na podstawie jednoznacznych i zrozumiałych kryteriów.
Status konsumenta
Konsument to osoba fizyczna, która zawiera umowę niezwiązaną bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą.
Sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie interesów konsumenta
Banki mają obowiązek informować konsumentów w sposób jasny i zrozumiały o wszystkich aspektach kredytu, w tym o zmiennym oprocentowaniu i jego wpływie na zobowiązania. Brak takiej informacji może być uznany za naruszenie dobrych obyczajów.
Obowiązek informacyjny banku
Banki muszą dostarczyć konsumentom wystarczających informacji, aby mogli podjąć świadomą decyzję. Obowiązek ten jest regulowany m.in. przez Rekomendację S z 2013 roku, która nakłada na banki obowiązek informowania o całkowitym koszcie kredytu i ryzykach związanych z zmiennym oprocentowaniem.
Praktyka a rzeczywistość
W praktyce kredytobiorcy często nie są odpowiednio informowani o ryzykach związanych ze zmiennym oprocentowaniem. To, czy bank wywiązał się z obowiązku informacyjnego, będzie oceniane przez sąd na podstawie momentu zawarcia umowy i dostępnych wtedy informacji.
Co może zrobić konsument?
Konsument może kwestionować postanowienia umowy dotyczące WIBOR-u, jeśli uzna, że były one niejednoznaczne i rażąco naruszały jego interesy. Sąd będzie oceniać, czy bank odpowiednio wyjaśnił mechanizmy działania WIBOR-u i jego wpływ na zobowiązania kredytobiorcy.
Kwestionowanie WIBOR-u pod kątem abuzywności jest możliwe, ale wymaga spełnienia określonych warunków.
Obowiązek informacyjny banku
Czy banki wypełniają obowiązki informacyjne?
Banki mają obowiązek informować klientów o potencjalnym ryzyku zmiennej stopy procentowej i możliwościach znacznego wzrostu rat kredytowych. Czy jednak robią to wystarczająco? Wielu klientów nie zdaje sobie sprawy z ryzyka, co może wskazywać na niewystarczające wyjaśnienia ze strony banków.
Co będzie badać sąd?
Sąd oceni, czy:
Informacje o stopach procentowych: Były łatwo dostępne i zrozumiałe.
Historia WIBOR: Była przedstawiona kredytobiorcom.
Obowiązek informacyjny: Czy bank wyjaśnił jasno i zrozumiale, czym jest WIBOR i jaki ma wpływ na zobowiązania kredytobiorcy.
Uwaga: WIBOR nie jest ogłaszany w żadnym oficjalnym publikatorze, co dodatkowo utrudnia bankom wykazanie, że należycie poinformowały kredytobiorców o jego znaczeniu.
Podsumowanie
Czy uważasz, że banki wypełniają swoje obowiązki informacyjne wystarczająco dobrze? A może masz jakieś własne doświadczenia z zawieraniem umowy kredytowej, którymi chciałbyś się podzielić?
Dlaczego WIBOR jest wadliwy?
1. Banki nie zapewniły kredytobiorcom dostępu do danych wejściowych, które są przekazywane administratorowi wskaźnika WIBOR.
Co to oznacza?
Banki nie zapewniły kredytobiorcom dostępu do danych wejściowych, które są przekazywane administratorowi wskaźnika WIBOR. Oznacza to, że osoby zaciągające kredyty nie mają możliwości wglądu w szczegółowe informacje dotyczące tego, jakie konkretne dane i jakie kwotowania są wykorzystywane do wyliczenia wskaźnika WIBOR. Brak dostępu do tych danych sprawia, że kredytobiorcy nie mogą samodzielnie zweryfikować, czy wskaźnik jest obliczany w sposób transparentny i zgodny z rzeczywistymi warunkami rynkowymi. Ponadto, brak przejrzystości może prowadzić do podejrzeń o manipulacje i konflikty interesów, ponieważ banki, które przekazują te dane, mają jednocześnie interes finansowy w utrzymaniu wysokiego poziomu WIBOR. W efekcie kredytobiorcy są zmuszeni do zaakceptowania wyliczeń przedstawionych przez banki bez możliwości ich niezależnej weryfikacji, co stawia ich w niekorzystnej i niepewnej sytuacji.
2. Wartość WIBOR-u jest określana na podstawie danych wejściowych (kwotowań) dostarczanych przez banki udzielające kredytów hipotecznych, co prowadzi do konfliktu interesów – wiele banków zarabia na WIBOR-ze i jednocześnie bierze udział w ustalaniu jego wartości.
Co to oznacza?
Skoro wyłącznie banki uczestniczą w procesie fixingu, to oczywiste jest, że są zainteresowane podawaniem jak najwyższych propozycji. Banki mają bezpośredni wpływ na ustalanie wartości WIBOR, ponieważ to one dostarczają dane wejściowe, na podstawie których wyliczany jest wskaźnik. Wysokość WIBOR ma bezpośredni wpływ na oprocentowanie kredytów udzielanych przez te banki, co oznacza, że im wyższy jest WIBOR, tym więcej banki zarabiają na odsetkach od kredytów. W tej sytuacji banki mają motywację do podawania wyższych propozycji, aby zwiększyć swoje zyski.
Argument ten jest zbliżony (choć nie identyczny) do spraw frankowych, gdzie dowolne ustalanie kursów walut przez banki zostało uznane za sprzeczne z dobrymi obyczajami. W przypadku kredytów frankowych banki miały możliwość jednostronnego ustalania kursów wymiany walut, co prowadziło do sytuacji, w której kredytobiorcy byli obciążani niekorzystnymi warunkami, a banki mogły manipulować kursami dla własnej korzyści. Sąd uznał takie praktyki za nieuczciwe i prowadzące do unieważniania umów kredytowych.
Podobnie w przypadku WIBOR, możliwość jednostronnego wpływu banków na jego wartość może być uznana za sprzeczną z dobrymi obyczajami i uczciwością rynkową. Brak transparentności i możliwość manipulacji wskaźnikiem WIBOR stawia kredytobiorców w niekorzystnej pozycji, gdyż nie mają oni wpływu ani pełnej wiedzy na temat tego, jak ustalana jest wartość wskaźnika, który bezpośrednio wpływa na koszt ich kredytu. Tego rodzaju działania mogą prowadzić do podważania zasadności umów kredytowych opartych na WIBOR i do ich unieważniania.
3. Dane wejściowe (kwotowania) nie odzwierciedlają rzeczywistych transakcji zawieranych przez podmioty uczestniczące w tzw. fixingu wskaźnika referencyjnego (są to również banki komercyjne udzielające kredytów hipotecznych). W rezultacie WIBOR jest ustalany na podstawie deklaracji dotyczących możliwości zawierania transakcji oraz polityki cenowej stosowanej przez banki.
Co to oznacza?
Dane wejściowe (kwotowania) nie odzwierciedlają rzeczywistych transakcji realizowanych przez podmioty uczestniczące w procesie ustalania wskaźnika referencyjnego, w tym banki komercyjne udzielające kredytów hipotecznych. W konsekwencji, wartość WIBOR jest ustalana na podstawie deklaracji dotyczących możliwości zawierania transakcji oraz polityki cenowej stosowanej przez banki, zamiast na podstawie rzeczywistych transakcji rynkowych. Oznacza to, że zamiast odzwierciedlać prawdziwy stan rynku, wskaźnik ten opiera się na teoretycznych założeniach.
4. Brak korelacji WIBOR ze stopami procentowymi.
Co to oznacza?
WIBOR nie jest powiązany ze stopami lombardowymi ustalonymi przez NBP. Oznacza to, że zmiany w stopach procentowych, które są ustalane przez Narodowy Bank Polski, nie mają bezpośredniego wpływu na wartość WIBOR. Stopy lombardowe są jednym z narzędzi polityki pieniężnej banku centralnego i określają koszt pożyczek udzielanych przez NBP bankom komercyjnym na zabezpieczenie papierami wartościowymi.
W praktyce koszt pozyskania finansowania bezpośrednio od banku centralnego jest często niższy niż oprocentowanie transakcji na rynku międzybankowym, gdzie banki pożyczają sobie nawzajem środki. WIBOR jest wskaźnikiem, który odzwierciedla oprocentowanie takich transakcji między bankami, więc jego wartość może być wyższa od stóp lombardowych. To z kolei oznacza, że banki mogą preferować finansowanie bezpośrednio od NBP ze względu na niższy koszt, co podważa realność i rynkowość wskaźnika WIBOR jako odzwierciedlenia rzeczywistych kosztów pozyskiwania kapitału przez banki.
WIBOR niezgodny z BMR
WIBOR jest niezgodny z Rozporządzeniem BMR z kilku powodów. Rozporządzenie BMR, czyli Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r., określa zasady opracowywania wskaźników referencyjnych oraz standardy nadzoru nad instytucjami, które się tym zajmują. Oto główne powody, dlaczego WIBOR może nie spełniać wymogów tego rozporządzenia:
1. Brak oparcia na rzeczywistych transakcjach
Rozporządzenie BMR wymaga, aby wskaźniki referencyjne były opracowywane na podstawie rzeczywistych transakcji na danym rynku, co ma zapewnić ich dokładność i wiarygodność. Artykuł 11(1) BMR mówi, że dane wejściowe do opracowywania wskaźników referencyjnych powinny pochodzić z rzeczywistych transakcji, jeżeli to możliwe:
„Administrator, w miarę możliwości i tam, gdzie jest to stosowne, wykorzystuje dane wejściowe pochodzące z rzeczywistych transakcji na rynku.”
W przypadku WIBOR, wartość wskaźnika jest ustalana na podstawie deklaracji banków dotyczących ich kosztów pozyskania funduszy, a nie na podstawie rzeczywistych transakcji na rynku międzybankowym. To może prowadzić do sytuacji, w której WIBOR nie odzwierciedla faktycznych warunków rynkowych, co jest sprzeczne z zasadą przejrzystości i wiarygodności określoną w BMR.
2. Możliwość manipulacji
Rozporządzenie BMR zakłada, że wskaźniki referencyjne muszą być odporne na manipulacje. Artykuł 11(4) BMR mówi, że administrator wskaźnika powinien mieć wdrożone skuteczne systemy i procedury, aby zapobiegać manipulacjom:
„Administrator zapewnia, aby istniały odpowiednie mechanizmy kontroli, systemy i procedury mające na celu zapobieganie manipulacjom oraz wykrywanie i zgłaszanie nieprawidłowości.”
Skoro banki, które uczestniczą w fixingu WIBOR, mają bezpośredni interes finansowy w wysokości wskaźnika, istnieje ryzyko manipulacji wartościami przekazywanymi do obliczeń. Taki konflikt interesów podważa wiarygodność WIBOR i wskazuje na możliwość manipulacji, co jest sprzeczne z wymogami BMR.
3. Przejrzystość i dostęp do danych
Rozporządzenie BMR podkreśla również konieczność przejrzystości w procesie ustalania wskaźników referencyjnych. Artykuł 13(1) BMR wymaga, aby administrator wskaźnika publicznie udostępniał metodologię wykorzystywaną do jego obliczania oraz wszelkie istotne dane wejściowe:
„Administrator udostępnia publicznie, na swojej stronie internetowej lub w inny sposób, informacje dotyczące metodologii wykorzystywanej do ustalania wskaźnika referencyjnego, w tym danych wejściowych oraz wszelkich znaczących zmian tej metodologii.”
Kredytobiorcy często nie mają dostępu do danych wejściowych, na podstawie których obliczany jest WIBOR, co jest sprzeczne z wymogami przejrzystości określonymi w BMR. Brak dostępu do tych informacji uniemożliwia kredytobiorcom weryfikację, czy wskaźnik jest obliczany prawidłowo i zgodnie z rzeczywistymi warunkami rynkowymi.
Orzeczenia TSUE
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w swoich orzeczeniach często podkreśla konieczność ochrony konsumentów oraz zapewnienia transparentności i uczciwości w umowach finansowych. W orzeczeniu C-126/12 (Kásler i Káslerné Rábai) TSUE podkreślił, że warunki umowy muszą być jasne i zrozumiałe dla konsumenta, a brak przejrzystości może prowadzić do uznania klauzul za nieuczciwe.
W kontekście WIBOR, brak przejrzystości i możliwość manipulacji jest podstawą do uznania wskaźnika za niezgodny z wymogami prawa unijnego, co może prowadzić do podważenia ważności umów kredytowych opartych na tym wskaźniku.
Podsumowując, WIBOR może być uznany za niezgodny z Rozporządzeniem BMR ze względu na brak oparcia na rzeczywistych transakcjach, ryzyko manipulacji oraz brak przejrzystości w procesie jego ustalania. Takie praktyki są nieuczciwe oraz sprzeczne z zasadami ochrony konsumentów wyrażonymi w orzeczeniach TSUE
WIBOR – twór sztuczny?!
Wielu ekonomistów wskazuje, że wskaźnik WIBOR, z uwagi na brak transakcji, na których się opiera, jest nierzeczywisty i nierynkowy.
Profesor Leszek Pawłowicz Kierownik Katedry Bankowości, wiceprezes Zarządu Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, dyrektor Gdańskiej Akademii Bankowej w artykule:
wskazał m.in., że:
„Od dwóch lat toczą się dyskusje na temat kryzysu zaufania na rynku międzybankowym – rozumianym przede wszystkim jako źródło płynności oraz finansowania działalności banków. Znacznie ważniejszy jest jednak problem fałszywej wyceny pieniądza, braku rynkowej stopy referencyjnej dla kredytów hipotecznych i korporacyjnych. Dlatego warto zastanowić się nad zastąpieniem nierynkowej stawki WIBOR przez inną stopę referencyjną.
W Polsce praktycznie wszystkie kredyty długoterminowe (dotyczy to głównie kredytów mieszkaniowych i korporacyjnych) udzielane są w oparciu o zmienną stopę procentową. Istotą kredytu opartego na zmiennej stopie procentowej jest redukcja ryzyka rynkowego (ryzyka stopy procentowej) dla kredytodawcy.
Podstawę do określenia rynkowej ceny kredytu w PLN stanowi WIBOR, który z założenia jest stawką transakcyjną, wyznaczaną codziennie na podstawie kwotowań piętnastu największych polskich banków. Do momentu upadku Lehman Brothers WIBOR stanowił dobre odzwierciedlenie rynkowej ceny pozyskiwania pieniądza przez banki.”
Z kolei Mirosław A. Bieszki, dr nauk ekonomicznych i dyrektor zarządzający Gdańskiej Akademii Bankowej, w artykule:
wskazał m.in., że:
„Stawka WIBOR jest statyczna i obrazuje ocenę banku, a nie średnią rzeczywistych stawek (jak ma to miejsce w przypadku stawki POLONIA dla rynku ON, gdzie jest to średnia ważona wszystkich stawek transakcyjnych na overnight). Na rynkach wymiany walutowej punktem odniesienia są rzeczywiste transakcje, w przypadku stawki LIBOR tak nie jest. Jest ona kalkulowana przez BBA (British Bankers’ Association) każdego dnia nie na podstawie rzeczywistych transakcji i średniej z kwotowań 16 banków, ale ich wyobrażeń odnośnie do własnych kosztów pozyskania funduszy. W normalnych warunkach mechanizm ten działa, gdyż nie bierze pod uwagę najwyższego i najniższego kwotowania. Ale kiedy ryzyko jest skoncentrowane i wyższe od normalnego, ten mechanizm nie może działać sprawnie. I tak było zarówno na rynku LIBOR, jak i WIBOR. (…)
Obecnie głównym źródłem finansowania akcji kredytowej są depozyty, a ich oprocentowanie jest wyższe niż stawki referencyjne NBP oraz rynku międzybankowego. Przed kryzysem cenę kredytu wyznaczała stawka WIBOR powiększona o marżę. Stawka WIBOR w okresie kryzysu zmieniła się w pustą deklarację. Przestała wyznaczać krańcowy koszt pozyskania pieniądza, a rolę tę przejął rynek depozytów. Zatem wobec dywergencji stawek NBP, rynku międzybankowego oraz rynku depozytów należy postawić pytanie o sens dalszego obniżania stóp procentowych banku centralnego. (…) Zatem w interesie wszystkich uczestników rynku – niezależnie od tego, czy są to banki czy „kontrolerzy” – leży nadanie stawce WIBOR jej pierwotnej roli. Nie oznacza to, że ma być wyliczana ciągle według istniejącej metodologii, która jak wynika z powyższych rozważań, zawodzi w warunkach perturbacji. Stawka rynku międzybankowego powinna odzwierciedlać „fair value” pieniądza niezależnie od tego, czy rynek zachowuje się w miarę „normalnie”, czy też jest pod silnym wpływem niepewności uczestników rynku.
Moim zdaniem, w obliczu powrotu banku centralnego do swojej podstawowej roli pożądana jest ze wszech miar otwarta dyskusja nad kierunkami zmian w metodologii liczenia stawki WIBOR.”
Usunięcie wskaźnika WIBOR z umowy, tzw. „odwiborowienie”
Kredytobiorca, który zaciągnął kredyt w złotówkach, ma prawo domagać się wyeliminowania z umowy kredytu stawki referencyjnej WIBOR. Oznacza to, że bank będzie zobowiązany zwrócić kredytobiorcy nadpłatę, która powstała wskutek stosowania WIBOR-u do wyliczania rat kredytu. Wyrok sądu, który stwierdzi, że WIBOR powinien być wyeliminowany z umowy, oznacza, że wskaźnik ten jest usunięty z umowy od samego początku jej obowiązywania. W związku z tym konieczne jest ponowne przeliczenie każdej raty kredytu, która została dotychczas uiszczona, uwzględniając jedynie marżę banku, bez dodawania WIBOR-u.
W rezultacie, kredyt staje się oprocentowany znacznie niżej od momentu zawarcia umowy, zazwyczaj na poziomie 1-2%. Takie przeliczenie powoduje, że raty kredytu stają się niższe, a kredytobiorca może otrzymać zwrot nadpłaconych środków, które wynikły z pierwotnego zastosowania WIBOR-u. Dla banku oznacza to konieczność zwrotu znacznych kwot, które zostały nadpłacone przez kredytobiorcę z tytułu zawyżonego oprocentowania opartego na WIBOR-ze.
Zwrot nadpłaconych rat
Bank musi zwrócić kredytobiorcy nadpłaty wynikające z zastosowania WIBOR-u. Oznacza to, że wszystkie raty, które zostały obliczone z uwzględnieniem WIBOR-u, muszą być przeliczone na nowo, biorąc pod uwagę jedynie marżę banku.
Nowe obliczenie rat kredytu
Wszystkie przyszłe raty kredytu muszą być obliczane bez uwzględnienia WIBOR-u, co prowadzi do znaczącego obniżenia miesięcznych płatności. Kredytobiorca będzie płacił niższe raty, co zmniejszy całkowity koszt kredytu.
Obniżenie oprocentowania
Oprocentowanie kredytu zostaje znacząco obniżone. Zamiast stopy referencyjnej WIBOR plus marża banku, kredyt jest oprocentowany tylko na poziomie marży banku, co zazwyczaj wynosi 1-2%.
Długoterminowe korzyści dla kredytobiorcy
Eliminacja WIBOR-u z umowy kredytowej przynosi długoterminowe korzyści kredytobiorcy, w postaci niższych kosztów kredytu oraz zmniejszenia całkowitego zadłużenia.
Wyrok sądu eliminujący WIBOR z umowy kredytowej ma znaczące konsekwencje dla obu stron – zarówno kredytobiorcy, jak i banku. Kredytobiorca zyskuje możliwość zwrotu nadpłaconych rat oraz obniżenia przyszłych płatności, co skutkuje zmniejszeniem całkowitego zobowiązania finansowego. Z kolei bank musi dostosować się do nowego sposobu obliczania oprocentowania kredytu, co może wpływać na jego dochody z tytułu udzielonych kredytów. Taka sytuacja znacząco zmniejsza obciążenie finansowe kredytobiorcy, czyniąc kredyt bardziej korzystnym i przewidywalnym.
Nieważność umowy kredytu złotowego
Drugą możliwością jest stwierdzenie przez sąd nieważności całej umowy w wyroku. Skutkiem takiego orzeczenia jest sytuacja, jak gdyby umowa nigdy nie została zawarta. W takim przypadku stosuje się mechanizm tożsamy z tym, który został powszechnie przyjęty w tzw. “sprawach frankowych”. Oznacza to, że kredytobiorcy muszą rozliczyć się z bankiem wyłącznie z udostępnionego kapitału.
Rozważmy, co to oznacza w praktyce:
Kredytobiorca zwraca bankowi jedynie kwotę, którą otrzymał jako kapitał kredytu, bez dodatkowych odsetek.
Przykłady ilustrujące problematykę WIBOR
1. Przykład: Niskie obroty na rynku międzybankowym
W okresie dużej niepewności na rynkach finansowych, na przykład podczas kryzysu finansowego w 2008 roku czy pandemii COVID-19 w 2020 roku, liczba rzeczywistych transakcji na rynku międzybankowym znacząco spadła. W takich momentach, banki były mniej skłonne do udzielania sobie nawzajem pożyczek ze względu na obawy związane z ryzykiem kredytowym. W rezultacie, WIBOR był ustalany na podstawie deklaracji banków dotyczących możliwych stóp procentowych, zamiast na rzeczywistych transakcjach, co mogło nie odzwierciedlać realnych warunków rynkowych.
2. Przykład: WIBOR a kredyty hipoteczne
Przypuśćmy, że bank A deklaruje, że jest gotowy pożyczyć środki na rynku międzybankowym po stopie 1,5%, choć w rzeczywistości nie przeprowadza żadnych takich transakcji. Z kolei bank B, korzystając z tej deklaracji, ustala oprocentowanie kredytów hipotecznych dla swoich klientów na poziomie WIBOR + marża, co daje 2,5%. W rzeczywistości, gdyby WIBOR opierał się na rzeczywistych transakcjach, mógłby być wyższy lub niższy, a tym samym oprocentowanie kredytów hipotecznych mogłoby znacząco się różnić.
3. Przykład: Brak reakcji na zmiany w polityce monetarnej
Załóżmy, że w odpowiedzi na decyzję banku centralnego dotyczącą obniżki stóp procentowych, spodziewano się, że WIBOR również spadnie. Jednakże, z powodu tego, że WIBOR opiera się na deklaracjach banków, a nie na rzeczywistych transakcjach, wskaźnik ten może nie zareagować natychmiastowo lub w pełni na taką zmianę polityki monetarnej. To może prowadzić do sytuacji, w której stopy procentowe kredytów hipotecznych pozostają na niezmienionym poziomie, mimo że koszty finansowania na rynku powinny się zmienić.
4. Przykład: Manipulacja wskaźnikiem
W przeszłości, na niektórych rynkach międzynarodowych (np. skandal związany z LIBOR w 2012 roku), odkryto, że niektóre banki manipulowały wskaźnikami referencyjnymi, zgłaszając nieprawdziwe kwotowania, aby osiągnąć korzyści finansowe. Choć w Polsce nie było podobnych udokumentowanych przypadków dotyczących WIBOR, teoretycznie istnieje ryzyko, że deklaracje banków mogą być motywowane innymi celami niż odzwierciedlanie rzeczywistej sytuacji rynkowej.
Każdy z tych przykładów pokazuje, jak odzwierciedlanie teoretycznych założeń zamiast rzeczywistych transakcji może wpływać na wiarygodność WIBOR jako wskaźnika referencyjnego oraz na sytuację finansową kredytobiorców.
Posiadasz kredyt w jednym z tych banków?
- Bank Millennium S.A. (w tym Eurobank S.A.),
- mBank S.A.,
- Santander Bank Polska S.A. (dawny Kredyt Bank S.A.),
- Getin Noble Bank S.A.,
- VeloBank S.A.
- Raiffeisen Bank International AG (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce (dawny EFG Polbank),
- ING Bank Śląski S.A.,
- BPH S.A. (dawny GE Money Bank S.A.),
- PKO BP S.A. (w tym Nordea Bank Polska S.A.),
- Pekao S.A.,
- Deutsche Bank Polska S.A.,
- BOŚ S.A.,
- Credit Agricole Bank S.A. (dawny Lucas Bank S.A.),
- DNB Bank Polska S.A.,
- Santander Consumer Bank S.A.,
- BNP Paribas Bank Polska S.A.,
- Credit Agricole Bank S.A.,
- Bank Handlowy w Warszawie S.A.,
- Bank Pocztowy S.A.