1. Banki nie zapewniły kredytobiorcom dostępu do danych wejściowych, które są przekazywane administratorowi wskaźnika WIBOR.
Co to oznacza?
Banki nie zapewniły kredytobiorcom dostępu do danych wejściowych, które są przekazywane administratorowi wskaźnika WIBOR. Oznacza to, że osoby zaciągające kredyty nie mają możliwości wglądu w szczegółowe informacje dotyczące tego, jakie konkretne dane i jakie kwotowania są wykorzystywane do wyliczenia wskaźnika WIBOR. Brak dostępu do tych danych sprawia, że kredytobiorcy nie mogą samodzielnie zweryfikować, czy wskaźnik jest obliczany w sposób transparentny i zgodny z rzeczywistymi warunkami rynkowymi. Ponadto, brak przejrzystości może prowadzić do podejrzeń o manipulacje i konflikty interesów, ponieważ banki, które przekazują te dane, mają jednocześnie interes finansowy w utrzymaniu wysokiego poziomu WIBOR. W efekcie kredytobiorcy są zmuszeni do zaakceptowania wyliczeń przedstawionych przez banki bez możliwości ich niezależnej weryfikacji, co stawia ich w niekorzystnej i niepewnej sytuacji.
2. Wartość WIBOR-u jest określana na podstawie danych wejściowych (kwotowań) dostarczanych przez banki udzielające kredytów hipotecznych.
Prowadzi to do konfliktu interesów – wiele banków zarabia na WIBOR-ze i jednocześnie bierze udział w ustalaniu jego wartości.
Co to oznacza?
Skoro wyłącznie banki uczestniczą w procesie fixingu, to oczywiste jest, że są zainteresowane podawaniem jak najwyższych propozycji. Banki mają bezpośredni wpływ na ustalanie wartości WIBOR, ponieważ to one dostarczają dane wejściowe, na podstawie których wyliczany jest wskaźnik. Wysokość WIBOR ma bezpośredni wpływ na oprocentowanie kredytów udzielanych przez te banki, co oznacza, że im wyższy jest WIBOR, tym więcej banki zarabiają na odsetkach od kredytów. W tej sytuacji banki mają motywację do podawania wyższych propozycji, aby zwiększyć swoje zyski.
Argument ten jest zbliżony (choć nie identyczny) do spraw frankowych, gdzie dowolne ustalanie kursów walut przez banki zostało uznane za sprzeczne z dobrymi obyczajami. W przypadku kredytów frankowych banki miały możliwość jednostronnego ustalania kursów wymiany walut, co prowadziło do sytuacji, w której kredytobiorcy byli obciążani niekorzystnymi warunkami, a banki mogły manipulować kursami dla własnej korzyści. Sąd uznał takie praktyki za nieuczciwe i prowadzące do unieważniania umów kredytowych.
Podobnie w przypadku WIBOR, możliwość jednostronnego wpływu banków na jego wartość może być uznana za sprzeczną z dobrymi obyczajami i uczciwością rynkową. Brak transparentności i możliwość manipulacji wskaźnikiem WIBOR stawia kredytobiorców w niekorzystnej pozycji, gdyż nie mają oni wpływu ani pełnej wiedzy na temat tego, jak ustalana jest wartość wskaźnika, który bezpośrednio wpływa na koszt ich kredytu. Tego rodzaju działania mogą prowadzić do podważania zasadności umów kredytowych opartych na WIBOR i do ich unieważniania.
3. Dane wejściowe (kwotowania) nie odzwierciedlają rzeczywistych transakcji zawieranych przez podmioty uczestniczące w tzw. fixingu wskaźnika referencyjnego
(są to również banki komercyjne udzielające kredytów hipotecznych). W rezultacie WIBOR jest ustalany na podstawie deklaracji dotyczących możliwości zawierania transakcji oraz polityki cenowej stosowanej przez banki.
Co to oznacza?
Dane wejściowe (kwotowania) nie odzwierciedlają rzeczywistych transakcji realizowanych przez podmioty uczestniczące w procesie ustalania wskaźnika referencyjnego, w tym banki komercyjne udzielające kredytów hipotecznych. W konsekwencji, wartość WIBOR jest ustalana na podstawie deklaracji dotyczących możliwości zawierania transakcji oraz polityki cenowej stosowanej przez banki, zamiast na podstawie rzeczywistych transakcji rynkowych. Oznacza to, że zamiast odzwierciedlać prawdziwy stan rynku, wskaźnik ten opiera się na teoretycznych założeniach.
4. Brak korelacji WIBOR ze stopami procentowymi.
Co to oznacza?
WIBOR nie jest powiązany ze stopami lombardowymi ustalonymi przez NBP. Oznacza to, że zmiany w stopach procentowych, które są ustalane przez Narodowy Bank Polski, nie mają bezpośredniego wpływu na wartość WIBOR. Stopy lombardowe są jednym z narzędzi polityki pieniężnej banku centralnego i określają koszt pożyczek udzielanych przez NBP bankom komercyjnym na zabezpieczenie papierami wartościowymi.
W praktyce koszt pozyskania finansowania bezpośrednio od banku centralnego jest często niższy niż oprocentowanie transakcji na rynku międzybankowym, gdzie banki pożyczają sobie nawzajem środki. WIBOR jest wskaźnikiem, który odzwierciedla oprocentowanie takich transakcji między bankami, więc jego wartość może być wyższa od stóp lombardowych. To z kolei oznacza, że banki mogą preferować finansowanie bezpośrednio od NBP ze względu na niższy koszt, co podważa realność i rynkowość wskaźnika WIBOR jako odzwierciedlenia rzeczywistych kosztów pozyskiwania kapitału przez banki.